1. Ünite - Girişimcilik Kavramı, Çeşitleri ve Giriflimcilikte Etik

Girişimcilik, kökleri hayallere dayanan ve değerlerle sonuçlanan bir süreçtir. Diğer bir deyişle hayalleri gerçeğe dönüştürmektir. Girişimcilikte hem soyutluk hem somutluk vardır. Hem düşünsellik hem de eylemsellik vardır. Süreçlerdeki süreklilik girişimciliğin başarıya ulaşmasını sağlar.

Girişimciliğin şu şekilde özetlenebilir: girişimcilik sorun ve ihtiyaçları fark etmek, bunları gidermek için ticari hale gelebilecek ürün /hizmet ve toplumsal fayda yaratmak, üretim faktörlerini bir araya getirebilmek ve düzenlemek, bunların tümü için risk almak, yenilik yapmak, fırsatları öngörmek ve değerlendirmek olarakifade edilebilir.

İçinde bir eylem barındıran girişimcilik terimi ilk defa teoride Fransız Richard Cantillon tarafından 1730’larda kullanılmıştır. Fransızca “entreprendre” Şili girişimcilik yapmak anlamında kullanılmaktadır. Bundan da “entrepreneur” Türkçeye girişimcidiye çevirebilecek bir kelime türemiştir. Pek çok şeyde olduğu gibi girişimciliğin kavramlaştırılmasının temeli Endüstri Devrimine dayanmaktadır.

·         Richard Cantillon, girişimciliğin risk alma unsurunuöne çıkarmıştır.

·         Jean Baptise Say’da girişimcilikte üretim girdilerinin örgütlenmesive yönetilmesi üzerinde durmuş, tanıma bunu eklemiştir. Girişimcilik, bu tanımve dönemle birlikte dördüncü üretim faktörü olarak görülmüştür.

·         İktisat bilimininekolleri, özellikle iktisat teorisi tarafından, bundan sonraki tüm dönemlerde kapitalistekonominin gelişmesinde girişimciliğin önemli olduğunu vurgulamıştır (Durukan,2006, s.28). Hatta Liberalizm ve ekonomik sistem olarak Kapitalizmde girişimciliküç özgürlükten biri olarak görülmüştür. Düşünce özgürlüğü, inanç özgürlüğü ve girişimcilik özgürlüğü

·         Girişimcilik, Joseph A. Schumpeter tarafından daha farklışekilde ele alınmış veyenilikçilik özelliği katılarak dinamizm kazandırılmıştır. Yıkıcı yaratıcılık olarak adlandırılan, eski yerine yeniyi koyma eyleminin girişimcilik olduğunu vurgulayarakbu kavrama yeni bir boyut kazandırmıştır.Girişimciliğin yenilik içerdiği, inovasyonolarak dillendirilen bu eylemin günümüzde eskisinden daha çok öne çıktığı söylenebilir.Girişimcilikteki yenilikçiliğin, sadece ürün ve hizmetlerde değil tedariktenpazarlamaya, üretimden örgütlenmeye kadar işletmenin tüm fonksiyonlarını içerecekşekilde kapsayıcı olduğu görülmüştü.r

Girişimcilik işletmeninkuruluşundan başlar, yaşamıyla devam eder ve hiç eksilmez hatta artar. Girişimcilikişletmeler için sürdürülebilir olmalıdır.

Girişimcilik bir kültürdür ve işletmenintüm Şkir ve eylemleri içinde yer alan bir süreçler dizisidir

Girişimciliği pek çok tanıma ve gelişimine baktığımızda bir süreçler bütünü olduğu,kapsamında da fırsatları görme, yenilikçilik, risk alma, öngörme ve önceden hareketetmenin var olduğu söylenebilir

GİRİŞİMCİ

Girişimcilik bir eylem, girişimci ise bu eylemi yapan kimsedir.

Bir süreç olan girişimcilik, kendisini oluşturan alt süreçlerden meydana gelmektedir.Bu özelliği il kendisinin bir süreci olan inovasyonun süreçleriyle debenzerlik gösterir.Girişimciliği bir sistem olarak görürsek süreçleri alt sistem yada sistemin alt elemanları olarak değerlendirirsek, girişimci sistemde mutlaka vardır, fakat alt sistemlerin tamamında olmayabilir.

§  Fırsatların benimsenmesi,

§  risk almaya hazır olma,

§  yenilik ve değişim için istekli olma,

belli başlıgirişimci tutumlarından bazılarıdır. Bunları eyleme dökmek, bunlar için hareketegeçmek girişimci davranışını göstermektedir. O halde bir girişimcide hem “girişimcitutum” hem de “girişimci davranış” olması gerekmektedir.

Girişimci aynı zamanda inovasyon lideridir. Girişimci yola çıktığında başarısızlıkla karşılaştığında yeni yol bulandır. “Ben başarısız oldum, yapamıyorum.” demez,mutlaka çıkış yolu bulur.

Girişimciliğin gücü özgürlükten gelir. Girişimcinin bir özelliği de özgür olmasıdır.

Gerçi özgürlük, yenilikçilik özelliğindendir, ama yine öne çıkarmakta fayda vardır.Girişimcinin ilişkileri ve iletişimi güçlüdür. Bu alanda, içinde bulunduğu ilişki veiletişim ağları ona güç verir. Çünkü bu tür ortamlar paylaşım, işbirliği ve dayanışmaimkânları sunar.

Girişimcilerle ilgili çok konuşulan MİT’ler vardır. Bunlar doğru gibi kabul edilir.

Ancak doğru değildirler . Bunlardan bazılarışunlardır;

ü  Sermayesi olan herkes iş kurabilir başarılıolabilir : Her kapital sahibi iş kurabilirancak her kurulan iş başarılı olamaz. İş kurmak için sermaye gerekliama sadece onun olması yeterli değildir X girişimci şunu üretiyor, satıyor, kazanıyor ben de bunu yaparsam kazanırım : Bu düşünce tamamen taklitçiliktir. Girişimci taklit yapmaz, farklı olanıyapar.

ü  Eğitim dönemlerinde pek başarılı olamayanlar girişimcilikte de başarılı olamaz

Pek tabi girişimcilik eğitimini ayrı tutarsak, genel ve uzmanlık eğitimindebaşarılı olanlar girişimcilikte de başarılı olurlar, şeklinde doğrusal ilişkikurulamaz

ü  İşŞkri yaratabilen herkes girişimci olabilir : Girişimcilik için işŞkri üretmektek başına yeterli değildir. Bu Şkri ticari ürün ve hizmete ya da toplumsalfaydaya dönüştürebilmek gereklidir. Yani Şkri gerçeğe dönüştürmekdeŞkirkadar önemlidir

ü  Girişimciler devletten ihale alan, vergi kaçıran, çalışanın ücretini ödemeyen,meşru gören kimselerdir : Bu algı doğru değildir. Gerçek girişimci etikilkelere uyar. Onun için itibar sahibidi.Girişimciliğin geliştiği toplumlardagirişimcinin imajı yüksektir

ü  İflas eden girişimci yüz kızartıcı suç işlemiştir : Girişimcinin iflas etmesi başarısız olması demektir. Girişimcilikte başarılı olmak yanında başarısız olmakdavardır.

ü  Girişimciler kumarbazdır : Girişimciler risk alır, ancak aldıkları risk hesapedilebilir kontrollü risktir.

ü  Girişimcinin gecesi gündüzü yoktur : Tümü için geçerli değildir, ama zatengirişimciler işlerini sevdikleri için düzensiz bir yaşamdan şikâyetçi değildirler.Hatta belirli bir stres onların istediği bir şeydir

GİRİŞİMCİLİK ÇEŞİTLERİ

Farklı açılardan bakılarak girişimcilik çeşitlere ayrılabilir.Kapsam açısından girişimcilik türleri şunlardır:

Dış (Genel) Girişimcilik

Yeni bir işletmenin ya da toplumsal fayda üreten yeni bir organizasyonun kurulmasıbaşlı başına girşimcilik olarak görülmektedir. Bu girişimciliğe dış girişimcilik, genel girişimcilik, başlangıç girişimciliği denebilir. Bu girişimcilikte ilk hareketin yapılması, ilk adımın atılması, girişimin doğuşu vardır.

Organizasyonların doğumu insanların doğumuna benzer.Sağlıklı doğan işletmelerin ömrü uzun olur

Yenilik yaparak ve girişimcilik süreçlerini uygulayarak işletme ve örgüt kuran kişiler ya da profesyonel yöneticilerin yaptığı iş iç girişimcilik dışındaki girişimciliktir. Bunlara da girişimci denir

İç Girişimcilik

Kapsam açısından ikinci girişimcilik, dış girişimciliğin tersi olan iç girişimciliktir.

İç girişimcilik (intrapreneurship), kurulmuş ve yaşayan bir işletmenin sınırları içindeki tüm alanlarda yeni üründe/hizmette, yönetimde, pazarlamada, satın almada, üretimde, satışta ve bunların fonksiyonlarında yapılan yeniliklerin ticari hale gelme çaba ve sonuçlarıdır. Bu sürece katkıda bulunan, işletmede her pozisyonda çalışana da iç girişimci (intrapreneur) denir. Aynı zamanda bu girişimciliğe kurum içi girişimcilik de denir.Yenilik ortamları yaratan, yenilik sistemleri kuran ve sürdürülebilirliği sağlayan çalışanlara yaratıcı ve yenilikçi fırsatlar tanıyan, kurum kültürlerine yenilikçiliği vegirişimciliği yerleştiren, yenilikçi stratejiler izleyen her kurumda iç girişimcilik güçlü olacaktır. İç girişimciliği güçlü olan kurumlar da güçlü olacaktır.

Kendi işletmesini kuran girişimci ile bir işletmede çalışan iç girişimci arasında benzerlik ve farklılık vardır. Her ikisinin de yenilikçi, fırsatları kovalayıcı, risk almaları, kaynakları etkin ve verimli kullanmaları, aile geçmişleri, girişimcilik özellikleri, temsilcilik aracılığı ile katılım yerine direkt katılımları, temel güdüleri, ilişkileri ve iletişimleri benzer yönleridir. Farklı yönleri ise şu şekilde sıralanabilir:

• İç girişimci fon sağlamak konusunda diğer girişimciye göre daha rahattır.

• İkisi de risk alır ancak iç girişimcinin riski kariyeri ve istihdam ile ilgilidir.

• İç girişimci şirketteki engellerle karşılaşır ve üstesinden gelmeye çalışır.

• Diğer girişimci ise pazarda karşılaştığı engellerle uğraşır.

• İç girişimci güçlendirmek diğer girişimci geliştirmek için çalışır.

Günümüzde şirketlerin en sık karşılaştıkları sorunlardan ve yaptıkları hatalardan birisi de dünyada meydana gelen değişikliklere cevap verememektir. İşte bu sorunun çözümünde iç girişimcilik düşünülmelidir

Ekonomik (Ticari) Girişimcilik

Bu girişimcilik, sahibine kâr, müşterisine katma değer sağlayan bunu da ürettiğiürün ve hizmetle yapan girişimciliktir. Kâr, girişimcinin ana amacı olarak ve en büyükgetirisi olarak görülür. Yine başarıölçüsü de kârdır. Bu nedenle tüketicinin/müşterinin çözülmemiş sorunlarını çözen, ihtiyaç ve beklentilerini giderenürün ve hizmetlerin üretilmesi düşünülür. Bu düşüncelerden işfikri bulunur. Sonra

da girişimciliğin diğer süreçleri işletilir. Esasında süreçler bakımından bütün girişimciliktürlerinin birbirleri arasında farklılıkları pek yoktur. Bütün dünyada yaygın olan girişimcilik türü ekonomik (ticari) olanıdır.

Ekonomik teoride dört üretim faktöründen birisi olarak girişimciliğin faktör getirisi kâr olarak belirtilmiştir.

Sosyal Girişimcilik

Sosyal girişimcilik diğerine göre daha yenidir.Esasında ekonomik girişimciliği tamamlar. Fakat kurumsal sosyal sorumluluk ve hayırseverlik gibi kavramlarla karşılaştırılmamalıdır.

Kurumsal sosyal sorumluluk da ticari girişimci ve işletmesi, itibar kazanmayı, bunu da markasına yansıtmayı açık açık belirtmese de hedeflemektedir. Bu alandaki yatırımın bir şekilde geri döneceğini umar. Ancak sosyal girişimcikte, sosyal girişimci, bunu itibar kazanmak için değil toplumun devlet, işletmeler ve diğer sivil toplum tarafından çözülemeyen sorunlarını çözmek ve tamamen ortadan kaldırmak için uygular

Sosyal girişimcilik 1990’ lardan sonra ortaya çıkmıştır.

Ekonomik ve ticari girişimciliğin kârdan başka sosyal fayda üretmek gibi amaçları da vardır. Ancak öncelik sıralamasında kâr birinci sırada, sosyal fayda ikinci sıradadır. Sosyal girişimcilikte ise sosyal fayda ilk sırada kâr ikinci sırada bulunur, hatta buna kâr bile denmez ekonomik getiri denir

Sosyal girişimcilik konusunda uygulamada iki modelden söz edilmektedir.

Bunlardan birisi sosyal girişimciliğin, misyonu sosyal olan örgütlerle yapılabileceğidir.

İkinci model ise, ekonomik ve ticari girişimciliğin ana misyonu kâr ise de sosyal misyonlarının da olduğunu kabul ederek ekonomik ve ticari girişimciliğin sonuç olarak sosyal girişimciliği de kapsayabileceği görüşüdür.

İnsanların yaşam kalitesini artırmaya odaklanan sosyal girişimcilik örneği olarak mikro kredi uygulamasıyla özellikle kadınları bu harekete katan, 2006 yılında Nobel Barış Ödülü alan Bangladeşli Muhammed Yunus gösterilebilir. Yaşam kalitesi düşük insanların çok küçük parasal desteklerle (mikrokredi) kendi işlerini kurması,insanca yaşamayı elde etmeleri hatta istihdama katkı yapmaları sosyal faydayı daha da artırmaktadır

KADIN GİRİŞİMCİ

Kadınların ekonomik ve sosyal hayatta güçlenmesini sağlamak amacıyla hareketeden, kadınların da girişimcilik yapabileceği onların da bu rolü üstlenebileceği ile ilgili görüşü kapsayan girişimcilik çeşididir.Türkiye de yaklaşık 1,3 milyon erkek girişimci 80 bin kadın girişimci vardır.

Ülkemizde kadınların çalışma hayatına katılma oranı yüzde 26, AB ortalaması yüzde 55, dünya ortalaması yüzde 46’dır; yine ülkemizde kadın girişimci oranı toplam erkek girişimcilerin yüzde 15’i

dir; yani kadın, çalışma hayatında daha çok olmasına rağmen girişim rolde çok az görülmektedir. Bu sonuç da girişimci sayısını artırmak için bu alanın önemli olduğunu göstermektir.

Girişimcilik, bireysel yetenek ve eğitim yanında ekonomik ve toplumsal koşullara da bağlıdır. Toplumsal olarak ülkemizdeki koşulların kadın girişimcilik için pekuygun olduğu söylenemez. Kadın girişimciliğin artması için bu yönde bir toplumsal dönüşümün yaşanması gereklidir

GENÇ GİRİŞİMCİLİK

Bilindiği üzere girişimcilikte yaratıcılık yenilik önemlidir. Yaratıcılık ve yenilik bir yetenek, aynı zamanda geliştirilebilir bir özelliktir. Küçük yaştan itibaren kalıba sokulmadan, ona uygun koşullar sağlanarak ortaya çıkarılması ve geliştirilmesi gerekir. Diğer yandan olaya risk açısından bakıldığında kalıba giren insanların risk alması düşüyor. O zaman hem yaratıcılık hem de risk alma özellikler bakımından gençler, girişimcilik açısından daha uygundurlar. Türkiye’ de girişimcilerin eğitim durumlarına bakıldığında yaklaşık yüzde 80’ininin üniversite mezunu olmadıkları görülmektedir

YENİGİRİŞİMCİLİK

Girişimciliği geleneksel ve yeni girişimcilik diye ikiye ayırmak da mümkündür.

Geleneksel girişimcilik; girişimciliğin eskisi gibi devam etmesidir. Eski ve yeni sorunlar, mevcut ürün/hizmet ve iş anlayışıyla çözen geleneksel sektörlerin olduğu, işbüyütmek için mevcut sektörler dışında bir seçeneğin olmadığı girişimciliğe gelenekselgirişimcilik denir. Bu girişimcilikte büyüme hızlı ve yüksek değildir.

Yeni girişimcilik; yeni ve eski sorunları, yeni ürün/hizmetler ve yeni iş anlayışları ile çözen girişimciliktir. Yeni girişimcilik inovasyona ve inovasyon sektörlerineodaklı olan, finansmanı da erişim hedefi de “küresel” olan, bilim ve teknolojiylepazarlama becerilerine dayalı bir girişimciliktir.” Yeni girişimcilikte, ekonomiye yeni sektörler kazandırılmakta ve mevcut sektörleri büyütmekte olduğu için ekonomik büyüme hızlıdır. Her büyüme istihdam demektir. Bu durumda yeni girişimcilik işsizliği, geleneksel girişimciliğe göre daha iyi çözer. Bu nedenle dünyada bunu bilen ülkeler bu girişimciliği desteklemektedirler. Yeni girişimcilik genellikle büyük ve kapsamlı devlet desteğiyle olmuştur. Kapitalizmin anavatanı olan ABD’de yeni girişimciliğin en iyi uygulama merkezi olan Silikon Vadisi de çok büyük devlet desteği alarak kurulmuş ve büyümüştür.

GİRİŞİMCİLİKTE ETİK VE İTİBAR

Girişimciliğin hareket noktası sorun çözmek ve ihtiyaç gidermektir.Girişimcilik süreçlerinin başında yer alan işfikri, kişinin öz malıdır ve ona ait olmalıdır. İşte buna fikri mülkiyet hakkı denir ve korunur. Gerçek girişimci; “kafanı kullan köşeyi dön,” “çal çırp köşeyi dön”, gibi deyişlerle hareket etmez.Etik değerlere bağlı girişimciler devletine vergisini tam veren, vatandaşlara istihdam sağlayan, ürettikleri mal ve hizmetlerle müşterilerin çeşitli ihtiyaçlarını karşılayan, düzenledikleri veya katkıda bulundukları sosyal sorumluluk projeleriyle toplumsal fayda üreten bireylerdir